ພາສາລາວ

ອັກສອນພາສາລາວ

ພາສາລາວ ແມ່ນພາສາລັດຖະການຂອງ ສາທາລະນະລັດ ປະຊາທິປະໄຕ ປະຊາຊົນລາວ. ແລະເປັນພາສາແມ່ຂອງຄົນເຊື້ອຊາດລາວ ທັງຢູ່ພາຍໃນແລະຕ່າງປະເທດ. ພາສາລາວມີວັນນະຍຸດ ມີການປາກເວົ້າໃນພາກຕາເວັນອອກສຽງເໜືອຂອງປະເທດໄທແລະພາກຕາເວັນອອກສຽງເໜືອຂອງປະເທດກຳປູເຈຍ. ທາງລັດຖະບານປະເທດໄທມີການສະໜັບສະໜຸນໃຫ້ເອີ້ນພາສາລາວຖິ່ນໄທວ່າ ພາສາລາວຖິ່ນອີສານ

ພາສາລາວສືບທອດມາຈາກ ພາສາໄຕ ຢູ່ພາກໃຕ້ຂອງປະເທດຈີນ ອ້າງອີງເຊິ່ງເປັນຈຸດດັ່ງເດີມຂອງຫຼາຍພາສາຕ່າງໆ ທີ່ຍັງໃຊ້ແລະເວົ້າຢູ່ໂດຍຫຼາຍຊົນເຜົ່າ. ເນື່ອງຈາກຖືກຄວາມກົດດັນຈາກການຂະຫຍາຍຕົວຂອງອານາຈັກຈີນ, ການບຸກລຸກຂອງຊາວມົງໂກນ ແລະການປູກຝັງທຳນາຫາກິນ, ຄົນໄຕໄດ້ຍົກຍ້າຍລົງມາພາກໃຕ້ສູ່ດິນແດນສຸວັນນະພູມ ຕາມຮິມຝັ່ງແມ່ນ້ຳຂອງ. ການອົບພະຍົບຂອງຊາວໄຕກໍ່ໄດ້ມີກ່າວໄວ້ໃນຕຳນານຂອງເຈົ້າພະຍາ ຂຸນບູລົມລາຊາທິລາດ.

ສໍານຽງທ້ອງຖິ່ນ

ສໍານຽງວຽງຈັນເປັນສໍານຽງທີ່ຊາວລາວຕ່າງເຂົ້າໃຈ ແລະຖືວ່າເປັນສໍານຽງທາງການທີ່ຄົນທົ່ວໄປມັກໃຊ້ໃນການເວົ້າລົມປະຈຳວັນ.

ປະເທດລາວ
ພາກເໜືອ	ຫຼວງພະບາງ, ໄຊຍະບູລີ, ບໍລິຄຳໄຊ
ພາກຕາເວັນອອກສຽງເໜືອ	ຊຽງຂວາງ, ຫົວພັນ

ພາກກາງ	ສະວັນນະເຂດ, ຄຳມ່ວນ,ນະຄອນຫລວງວຽງຈັນ
ພາກໃຕ້	ຈຳປາສັກ, ສາລະວັນ, ເຊກອງ, ອັດຕະປື

ລະບົບສຽງ

ເບິ່ງຕື່ມຢູ່ ລະບົບສຽງພາສາລາວ

ພະຍັນຊະນະ

ສຽງສັດທະອັກສອນພະຍັນຊະນະໃນພາສາລາວ (ສຽງແປ) ມີຢູ່ນຳກັນ 21 ສຽງ

	ຮິມປາກ ທັງສອງ			ຮິມປາກລຸ່ມ -ແຂ້ວເທິງ	ປຸ່ມເຫງືອກ			ປຸ່ມເຫງືອກ -ເພດານແຂັງ	ເພດານແຂັງ	ເພດານອ່ອນ		ຜະໜັງຄໍ
ສຽງກັກ	ແມ່ແບບ:IPA ປ	ແມ່ແບບ:IPA ຜ, ພ	ແມ່ແບບ:IPA ບ		ແມ່ແບບ:IPA ຕ	ແມ່ແບບ:IPA ຖ, ທ	ແມ່ແບບ:IPA ດ	colspan = "2"	ແມ່ແບບ:IPA ກ	ແມ່ແບບ:IPA ຂ, ຄ	ແມ່ແບບ:IPA ອ^*
ສຽງນາສິກ			ແມ່ແບບ:IPA ໝ, ມ				ແມ່ແບບ:IPA ໜ, ນ		ແມ່ແບບ:IPA ຫຍ, ຍ		ແມ່ແບບ:IPA ຫງ, ງ
ສຽງສຽດແຊກ				ແມ່ແບບ:IPA ຝ, ຟ	ແມ່ແບບ:IPA ສ, ຊ							[[ສຽງສຽດແຊກ ເສັ້ນສຽງ ບໍ່ກ້ອງ\|ແມ່ແບບ:IPA]] ຫ, ຮ
ສຽງປະສົມສຽດແຊກ								ແມ່ແບບ:IPA ຈ
ສຽງລົວລີ້ນ							[[ສຽງລົວ ປຸ່ມເຫງືອກ\|ແມ່ແບບ:IPA]] ຣ
ສຽງເປີດ									[[ສຽງເປີດ ເພດານແຂັງ\|ແມ່ແບບ:IPA]] ຢ		ແມ່ແບບ:IPA ຫວ, ວ
ສຽງຂ້າງລີ້ນ							[[ສຽງເປີດຂ້າງລີ້ນ ປຸ່ມເຫງືອກ\|ແມ່ແບບ:IPA]] ຫຼ, ລ

^* ສຽງ ແມ່ແບບ:IPA ມີປາກົດຢູ່ໃນຄຳທີ່ມີສະຫຼະສຽງສັ້ນແລະບໍ່ມີພະຍັນຊະນະສະກົດ

ສະຫຼະ

ສຽງສະຫຼະໃນພາສາລາວແບ່ງອອກເປັນ 3 ຊະນິດແມ່ນ ສະຫຼະດ່ຽວ ສະຫຼະປະສົມ ແລະສະຫຼະເກີນ. ສະກົດດ້ວຍຮູບສະຫຼະພື້ນຖານນຶ່ງໂຕຫຼືຫຼາຍໂຕຮ່ວມກັນ ສະຫຼະດ່ຽວ ຫຼື ສະຫຼະແທ້ ແມ່ນສະຫຼະທີ່ເກີດຈາກຖານພຽງຖານດຽວ ມີທັງໝົດ 18 ສຽງ.

ສະຫຼະດ່ຽວ

	ລີ້ນສ່ວນໜ້າ		ລີ້ນສ່ວນຫຼັງ
	ປາກຢຽດ		ປາກຢຽດ		ປາກຫໍ່
	ສັ້ນ	ຍາວ	ສັ້ນ	ຍາວ	ສັ້ນ	ຍາວ
ລີ້ນຍໍສູງ	ແມ່ແບບ:IPA xິ	ແມ່ແບບ:IPA xີ	ແມ່ແບບ:IPA xຶ	ແມ່ແບບ:IPA xື	ແມ່ແບບ:IPA xຸ	ແມ່ແບບ:IPA xູ
ລີ້ນເຄິ່ງສູງ	ແມ່ແບບ:IPA ເxະ, ເxັx	ແມ່ແບບ:IPA ເx	ແມ່ແບບ:IPA ເxິ	ແມ່ແບບ:IPA ເxີ	ແມ່ແບບ:IPA ໂxະ, xົx	ແມ່ແບບ:IPA ໂx
ລີ້ນເຄິ່ງຕ່ຳ	ແມ່ແບບ:IPA ແxະ, ແxັx	ແມ່ແບບ:IPA ແx			ແມ່ແບບ:IPA ເxາະ, xັອx	ແມ່ແບບ:IPA xໍ, xອx
ລີ້ນຫຼຸດຕ່ຳ			ແມ່ແບບ:IPA xະ, xັx	ແມ່ແບບ:IPA xາ

ສະຫຼະປະສົມ

ສະຫຼະປະສົມ ແມ່ນສະຫຼະທີ່ເກີດຈາກສະຫຼະດ່ຽວສອງສຽງມາປະສົມກັນ. ເກີດການປ່ຽນບ່ອນຂອງລີ້ນໃນລະດັບສູງຫຼຸດລົງສູ່ລະດັບຕ່ຳ. ດັ່ງນັ້ນຈຶ່ງສາມາດເອີ້ນອີກຊື່ນຶ່ງວ່າ "ສະຫຼະປ່ຽນບ່ອນ" ມີ 3 ສຽງດັ່ງນີ້.

ເxຍ ແມ່ແບບ:IPA (ມີຕົວສະກົດ: xຽx) ປະສົມຈາກສະຫຼະ ອີ ແລະ ອາ
ເxືອ ແມ່ແບບ:IPA ປະສົມຈາກສະຫຼະ ອື ແລະ ອາ
xົວ ແມ່ແບບ:IPA (ມີຕົວສະກົດ: xວx) ປະສົມຈາກສະຫຼະ ອູ ແລະ ອາ

ວັນນະຍຸດ

ພາສາລາວມີວັນນະຍຸດ 6 ສຽງ ສະແດງໃນຕາລາງດັ່ງຕໍ່ໄປນີ້.^[1] ໃນຄໍລັມເສັ້ນສະແດງຮູບຮ່າງສຽງວັນນະຍຸດ 1 ໝາຍເຖິງລະດັບສຽງຕ່ຳ, 3 ໝາຍເຖິງລະດັບສຽງກາງ, ແລະ 5 ໝາຍເຖິງລະດັບສຽງສູງ.

ຊື່	ສັນຍະລັກໃຊ້ນຳ /e/	ເສັ້ນສະແດງຮູບຮ່າງສຽງວັນນະຍຸດ	ໂຕຢ່າງ
ຊື່	ສັນຍະລັກໃຊ້ນຳ /e/	ເສັ້ນສະແດງຮູບຮ່າງສຽງວັນນະຍຸດ	ອັກສອນລາວ	ສັດທະອັກສອນສາກົນ
ຈາກຕ່ຳໄປສູງ	ແມ່ແບບ:IPA	24 ຫຼື 214	ຂາ	/kʰǎː/
ສູງ	ແມ່ແບບ:IPA	4	ຄາ	/kʰáː/
ຈາກສູງໄປຕ່ຳ	ແມ່ແບບ:IPA	53	ຄ້າ	/kʰâː/
ກາງ	ແມ່ແບບ:IPA	3	ຄ່າ, ຂ່າ	/kʰāː/
ຕ່ຳ	ແມ່ແບບ:IPA	1	ກາ	/kàː/
ຈາກກາງໄປຕ່ຳ	ແມ່ແບບ:IPA	31	ຂ້າ	/kʰa᷆ː/

ໄວຍາກອນ

ໄວຍາກອນພາສາລາວມີລັກສະນະຄ້າຍຄືກັບພາສາໄຕອື່ນໆ ເຊັ່ນ

ໃນປະໂຫຍກທຳມະດາ ກັດຕຸວາຈົກ ລຳດັບຄຳຈະລຽນເປັນ ຄຳໂຕຕັ້ງ-ຄຳກຳມະ-ຄຳປະກອບ (subject-verb-object) ເຊັ່ນ: ຂ້ອຍເວົ້າພາສາລາວ ໂດຍ ຂ້ອຍ ເປັນ ຄຳໂຕຕັ້ງ, ເວົ້າ ເປັນຄຳກຳມະ, ແລະ ພາສາລາວ ເປັນຄຳປະກອບ. ສະນັ້ນຕາມຫຼັກໄວຍາກອນລາວ ຈະບໍ່ສາມາດເວົ້າວ່າ ພາສາລາວເວົ້າຂ້ອຍ ຫຼື ເວົ້າຂ້ອຍພາສາລາວ ເພື່ອທີ່ຈະໃຫ້ມີຄວາມໝາຍດຽວກັນ.
ບໍ່ມີການບົ່ງບອກການ (tense) ຢ່າງຊັດເຈນຄືພາສາເອີລົບທັງຫຼາຍ ເຊັ່ນ ໃນພາສາອັງກິດ go ມີຫຼາຍການ: I go (ຂ້ອຍໄປ), I went (ຂ້ອຍໄປແລ້ວ), I have gone (ຂ້ອຍໄດ້ໄປແລ້ວ).
ບໍ່ມີເພດໄວຍາກອນ (grammatical gender) ເຊັ່ນ ພາສາຝະຫຼັ່ງ le chien (ໝາຜູ້), la chienne (ໝາແມ່).

ລະບົບການຂຽນ

ອັກສອນລາວ ແມ່ນອັກສອນທີ່ລັດຖະບານລາວຮັບຮອງໃຫ້ໃຊ້ຂຽນພາສາລາວ ເຊິ່ງໃຊ້ເປັນພາສາລາຊະການໃນປັດຈຸບັນ.

ຄຳສັບ

ຄຳສັບພາສາລາວມີຮາກເຫງົ້າຈາກຫຼາຍບ່ອນ. ຄຳສັບລາວເດີມ ຫຼື ຄຳສັບລາວແທ້ ໄດ້ພັດທະນາມາຈາກພາສາໄຕບູຮານ (proto-Tai language) ໂດຍພັດທະນາພ້ອມໆ ກັບພາສາໃນຕະກູນພາສາໄຕ (Tai languages) ອື່ນໆ ອັນມີພາສາໄທ ພາສາໂຍນ ພາສາພວນ ພາສາໄທລື້ ຯລຯ ເຊິ່ງບັນດາພາສາເຫຼົ່ານີ້ເຄີຍເປັນພາສາດຽວກັນມາກ່ອນກັບພາສາລາວໃນອະດີດ. ຍ້ອນມີຊົນຊາດອື່ນໆ ທີ່ເວົ້າພາສາຕະກູນມອນ-ຂະເໝນ (Mon-Khmer languages) ຢູ່ລ້ອມຮອບຊົນຊາດລາວ ກໍໄດ້ມີຄຳສັບຈາກພາສາເຫຼົ່ານີ້ອີກ ເຊັ່ນພາສາຂະເໝນບູຮານ. ນອກຈາກນັ້ນ ຍ້ອນພຸດທະສາສະໜາ ພາສາລາວຍັງມີຄຳສັບຈາກພາສາບາລີ ແລະ ພາສາສັນສະກິດອີກ. ຕອນຍຸກສະໄໝປະເທດລາວເປັນຫົວເມືອງຂອງຝະລັ່ງ ກໍໄດ້ມີການຢືມຄຳສັບຝະລັ່ງມາຫຼາຍ. ປັດຈຸບັນ ພາສາລາວມີຄຳສັບຈາກພາສາອັງກິດ ແລະ ພາສາໄທ ຜ່ານສື່ຕ່າງໆ ເຊັ່ນ ຈາກໂທລະພາບ ຮູບເງົາ ປຶ້ມ ຯລຯ.

ຕົວຢ່າງ	ແຫຼ່ງຢືມ
ນ້ຳ (ຄຳລາວແທ້)	< ລາວບູຮານ *nam.C
ຟ້າ (ຄຳລາວແທ້)	< ລາວບູຮານ *va.C
ສາສະໜາ	< ພາສາບາລີ sāsanā
ພາສາ	< ພາສາບາລີ bhāsā
ສະຫຼາມ	< ພາສາຂະເໝນບູຮານ chlaam
ຊຳນານ	< ພາສາຂະເໝນບູຮານ jamnaan
ກະແລັມ	< ພາສາຝະລັ່ງ crème glacée
ແວງ	< ພາສາຝະລັ່ງ vin
ຄຸກກີ້	< ພາສາອັງກິດ cookie

ອ້າງອີງ

ແມ່ແບບ:ລາຍການອ້າງອິງ

ອ່ານຕື່ມ

ANSI Z39.35-1979, System for the Romanization of Lao, Khmer, and Pali; ISBN 0-88738-968-6.
Hoshino, Tatsuo and Marcus, Russel. (1989). Lao for Beginners: An Introduction to the Spoken and Written Language of Laos. Tuttle Publishing. ISBN 0-8048-1629-8.
Enfield, N. J. (2007). A Grammar of Lao. Mouton de Gruyter Publishers. ISBN 3-11-018588-1.
Cummings, Joe. (2002). Lao Phrasebook: A Language Survival Kit. Lonely Planet. ISBN 1-74059-168-2.
Mollerup, Asger. Thai–Isan–Lao Phrasebook. White Lotus, Bangkok, 2001. ISBN 974-7534-88-6.
Kerr, Allen. (1994). Lao–English Dictionary. White Lotus. ISBN 974-8495-69-8.
Simmala, Buasawan and Benjawan Poomsan Becker (2003), Lao for Beginners. Paiboon Publishing. ISBN 1-887521-28-3

ແຫຼ່ງຂໍ້ມູນອື່ນ

ແມ່ແບບ:ພາສາລາວ ແມ່ແບບ:ພາສາໄທກະໄດ

↑ Blaine Erickson, 2001. "On the Origins of Labialized Consonants in Lao". Analysis based on T. Hoshino and R. Marcus (1981). Lao for Beginners: An Introduction to the Spoken and Written Language of Laos. Rutland/Tokyo: Tuttle. Accessed 2009-12-19.

[1] Blaine Erickson, 2001. "On the Origins of Labialized Consonants in Lao". Analysis based on T. Hoshino and R. Marcus (1981). Lao for Beginners: An Introduction to the Spoken and Written Language of Laos. Rutland/Tokyo: Tuttle. Accessed 2009-12-19.

[1]