ທະນາຄານແຫ່ງ ສປປ ລາວ

ວິດັທະນາການ, ປະຫວັດຄວາມເປນມາ ຂອງທະນາຄານຢ ສປປ ລາວ ແຕລະໄລຍະ ຈາກມກື້າເນດີມາຮອດປະຈບນັ ເນອື່ງໃນໂອກາດສະເຫລມີສະຫລອງວນັສາງຕງັ້ ທະນາຄານຄບົຮອບ 35 ປ 07/10/1968 - 07/10/2003

I. ປະເທດເຮາົໃນສະໄຫມສກັດນີາປກຄອງ ຫລ ືກອນການກາເນດີລະບບົ ທະນາຄານ (1893 ຄນືຫລງັ)

ດັງທີ່ເຮົາໄດຮັບຮກັນແລວ ການຜະລິດທາງດານວັດຖຸແມນປດໃຈຕັດສິນການຄົງຕົວ ແລະ ຂະຫຍາຍຕົວຂອງສັງຄົມ, ເມືອງລາວ ບຮານກໍກາເນີດຈາກພື້ນຖານການຜະລິດ. ໂດຍສະເພາະແມນກະສິກາ, ຫັດຖະກາ ແລະ ການຕະຫລາດ ເຊິ່ງແຕກອນລາວເຮົາເອີ້ນວາ " ລາດ " ຄືກັບເມືອງອື່ນໆຂອງແຫຼມສວັນນະພມອິນດຈີນແຫງນີ້. ອານາດເສດຖະກິດໃນເບື້ອງຕົ້ນໄດຈາກັດຢໃນມືຂອງເຈົ້າກົກເຈົ້າ ເຫລົາ, ໄດໂຮມເຂົ້າກັນ ດວຍການພົວພັນທາງດານເສດຖະກິດ ແລະ ການປກຄອງຕົກເຂົ້າໃນກາມືຂອງຫົວໜາກົກເຫລົາຂອງຊົນເຜົາໃດ ຫນຶ່ງ ເອີ້ນວາ “ ຂນ ” ຊຶ່ງມີທີ່ຕັ້ງຢນະຄອນຫລວງ ເຊັນ: ສິບສອງພັນນາ, ສິບສອງຈໄທ, ຊຽງທອງຫລວງພະບາງ ມີຍົດເປນເຈົ້າພະຍາ. ເຈົ້າຂນ ແລະ ເຈົ້າພະຍາ, ນີ້ບໍພຽງແຕມີອານາດທາງດານເສດຖະກິດເທົານັ້ນ. ຫາກຍັງມີອານາດທາງດານອານາດການປກຄອງ, ມີທະຫານ , ມີສານ, ມີຄກ. ສວນປະຊາຊົນເອີ້ນວາໄພເມືອງ, ໄດມີດິນປກຝງເປນຂອງຕົນເອງສວນໃດສວນຫນຶ່ງ, ການຜະລິດເວລານັ້ນ ຕົ້ນຕໍແມນ ກະສິກາເຊັນ: ເຮັດນາ, ເຮັດ ໄຮ, ການລຽງສັດກໍແມນງົວຄວາຍ, ເປດໄກ, ຫານ, ຫມ, ສວນຊາງແມນປະເພດຍດທະສາດສາຄັນຮັບໃຊ ສົງຄາມ. ທາງດານຫັດຖະກາກໍມີການຂະຫຍາຍຕົວເຊັນ: ຕີເງິນ, ຄາ, ປນຫລໍ, ເຄື່ອງປນດິນເຜົາ, ຈັກສານ, ຫັດຖະກາຕາ ຫກທໍໄຫມ, ຄວັດ ລວດລາຍ ແລະ ອື່ນໆ ຊຶ່ງສອງແສງເຖິງປະຫວັດສາດນັບ 1500 ປ ເຖິງ 2500 ປ ມາແລວ ຢາງນອຍກໍແມນຢໃນສັດຕະວັດທີ VI–VIII. ສະພາບເສດຖະກິດຂອງອານາຈັກລາວລານຊາງ (1373 - 1478) ໃນຣາດຊະການຟາງຸມ ແລະ ພະຍາສາມແສນໄທ. ເພິ່ນໄດເນັ້ນ ຫນັກຕໍບັນຫາເສດຖະກິດ ເປນຕົ້ນມີການຂະຫຍາຍກະສິກາລຽງສັດ ປກຝງເປນຫຼັກ, ຮອງລົງມາແມນຫັດຖະກາ ແລະ ການແລກປຽນ ວັດຖຸຕໍວັດຖຸເຖິງທາຍສັດຕະວັດທີ XV (1373 - 1473) ການຂະຫຍາຍຕົວທາງດານເສດຖະກິດ ໂດຍສະເພາະແມນການລຽງສັດ. ກໍເຮັດ ໄປຕາມແບບປະຖົມປະຖານຄືທກຄອບຄົວຈະມີການລຽງສັດຢາງນອຍທີ່ສດກໍ 1 ເຖິງ 3 ປະເພດເຊັນ: ຫມ, ເປດ, ໄກ. ດານການຄາຂາຍກໍແມນຮັກສາເດີມຄື: ການຄາມີ 2 ພາກສວນຄື: ພາກສວນຄັງຫຼວງ ໄດແກສິນຄາຂອງເຈົ້າແຜນດິນທີ່ໄດເກັບ ວັດຖຸມາຈາກການເສຍສວຍ ຫຼື ຫົວເມືອງບໍລິວານທັງຫຼາຍໃນອານາຈັກ ແລະ ນອກອານາຈັກ. ເຄື່ອງທີ່ໄດມານັ້ນແມນເຈົ້າແຜນດິນຜ ດຽວມີສິດຄອບຄອງ, ຈະຂາຍໃຫໃຜກໍແລວແຕເພິ່ນ. ສິນຄາຕາງໆ ທີ່ພໍຄາຕາງດາວຕອງການເວລານັ້ນແມນ: ເຂົ້າ, ເກືອ, ງາຊາງ, ຂີ້ຄັງ, ຍານ, ຫມາກແຫນງ, ຫນັງ ສັດ, ເຂົາກວາງ, ຄາ, ເງິນ ແລະ ປະເພດເຄື່ອງປາທີ່ເອົາໄປເຮັດຢາ. ສິນຄາດັງກາວບາວໄພບໍມີສິດຊື້ຂາຍ ກັບ ຕາງດາວ. ຖາຫາກໄດກໍໄປຂາຍໃຫຣາຊະການໃນລາຄາຖືກ ແລະ ໃຜຢາກໄດກໍໄປຊື້ນາຣາຊະການໃນລາຄາແພງຈັກໜອຍ, ຄັງຫຼວງນີ້ຖື ວາເປນລາຍໄດຕົ້ນຕໍໃນສະໄຫມນັ້ນ. ການຄາຂາຍອີກພາກສວນຫນຶ່ງ ແມນປະຊາຊົນທົວໄປ ຊຶ່ງຄາຂາຍພາຍໃນ ແລະ ຢຕາມຊາຍແດນກໍ ມີການແລກປຽນວັດຖຸ ຫຼື ຂາຍເປນເງິນກໍມີ. ໃນສະໄຫມນັ້ນການໄປມາຫາສກັນ ຢຕາມຊາຍແດນອານາຈັກ ບໍມີໃບຜານແດນ, ຈະໄປ ໃສມາໃສແລວແຕຄວາມຕອງການ. ສິນຄາ ຂອງປະຊາຊົນນາໄປແລກປຽນຊື້ຂາຍກໍມີ: ເຂົ້າ, ງາ, ຖົວ, ເກືອ, ແຜນແພ ແລະ ເຄື່ອງໃຊໃນ

ເຮືອນ, ເຄື່ອງມືກະສິກາ, ຫາປາ, ລາເນື້ອ ເປນຕົ້ນ.

ເວົ້າເຖິງເງິນຕາເວລານັ້ນ ແມນຖືເອົາ “ ບາດ ” ເປນຫວົຫນວຍ; ຕາກວາບາດແມນມາສົກ, ລາ, ຕາສດ ແມນເບຍ, ສງສດແມນ ຮອຍ. ເງິນຕາສະໄຫມນັ້ນ ມີລາດັບຫົວຫນວຍນາຫນັກເປນຂັນຊັງຮອຍບາດ, ມາສົກ, ລາ ແລະ ເບຍ ເຊັນ:

- 12 ເບຍ = 1 ລາ (ຕໍມາເປນເຟອງ)

- 2 ລາ = 1 ມາສົກ ຫລື 24 ເບຍ = 1 ມາສົກ

- 5 ມາສົກ = 1 ບາດ

- 10 ບາດ = 1 ຮອຍ

ປະເພດເງິນທີ່ເອົາມາຫລໍເປນແທງ ມີຫລາຍລັກສະນະ ຄື: ເງິນຮາງ, ເງິນຕ, ເງິນຮອຍ, ເງິນລາດເປນຕົ້ນ.

ສະພາບເສດຖະກດິສະໄຫມອານາຈກັລາວລານຊາງຈະເລນີຮງເຮອືງ ແລະ ຕຕີານການຮກຮານຂອງຕາງຊາດ (1481 - 1600). ດານເສດຖະກິດ ລາຍຮັບຂອງອານາຈັກລາວລານຊາງເວລານັ້ນ ສວນຫຼາຍໄດມາຈາກການກະສິກາ, ການປກຝງ, ລຽງສັດ ເຊັນ: ການປກເຂົ້າເປນຫຼັກ, ການລຽງສັດ, ການລາສັດ, ການຫັດຖະກາ ຊຶ່ງເປນເສດຖະກິດແບບຄົວເຮືອນ ອີງໃສທາມະຊາດ, ປະຖົມປະຖານ ນອກຈາກນັ້ນ ກໍໄດມາຈາກການເກັບສວຍ, ການແລກປຽນສິນຄາ, ການຂາຍສິນຄາໃນຄັງຫຼວງ. ເວລານັ້ນ ທາງຣາຊະການຈະມີລະບຽບ ຄາສັງໃຫເກັບສວຍຈາກປະຊາລາດຊະດອນ, ພໍຄາ ເປນເງິນຄາ ແລະ ວັດຖຸມີຄາ ໃຫບັນດາເມືອງຕາງໆ ສົງລາດຊະບັນນາການ ປລະເທື່ອ ຫຼື 3 ປ ຕໍເທື່ອ, ນອນໃນເຄື່ອງບັນນາການນັ້ນຈະມີເງິນ, ຄາ, ດອກໄມເງິນ, ດອກໄມຄາ, ນໍແຮດ, ງາຊາງ, ແຜນແພ, ຊາງ, ມາ, ເຂົາ ສັດ ແລະ ສິ່ງມີຄາອື່ນໆ ທີ່ຫາໄດຢໃນເຂດແຕລະເມືອງ. ນອກນີ້ກໍມີ ເຂົ້າ, ຖົວ, ງາ, ຫມາກໄມຕາງໆ. ການແລກປຽນຕັ້ງແຕອານາຈັກລານ ຊາງ, ໄດມີການສາງສາຍສາພັນກັບອານາຈັກອອມຂາງ. ເຮັດໃຫບົດບາດນັບມື້ສງເດັນຂຶ້ນ. ໄດເຮັດໃຫມີຫຼາຍຊົນຊາດ, ຊົນເຜົາມີການ ໄປມາຫາສຢຕາມຊາຍແດນ. ຈາກນັ້ນກໍເກີດມີການແລກປຽນຊື້ສິນຄາເຊິ່ງກັນ ແລະ ກັນ ບໍໄດຂາດ. ບັນດາສິນຄາທີ່ນາມາແລກປຽນ ຕົ້ນຕໍກໍແມນກະສິກາ, ຫັດຖະກາ, ເຄື່ອງປາຂອງດົງຕາງໆ. ການແລກປຽນສວນຫລາຍກໍແມນດາເນີນໄປແບບເອກະຊົນ. ຖາເປນເມືອງ ດານທີ່ສາຄັນທາງຣາຊະການກໍໄດຈັດຕັ້ງດານເກັບພາສີ, ເກັບຊື້ໃນລາຄາບັງຄັບ ເພື່ອເຂົ້າຄັງຫລວງ. ການແລກປຽນເວລານັ້ນ ສວນຫຼາຍຢ ໃນລະຫວາງອານາຈັກ. ສະກັດກັ້ນການ ແຜຂະຫຍາຍອິດທິພົນຂອງສັກດີນາຕາງຊາດ. ກໍແມນໄລຍະເວລາດຽວກັນນີ້. ປະຊາຊົນເຮົາກໍ ໄດຄອຍໆຮັບເອົາ ວັດທະນະທາໃຫມຂອງອານາຈັກພາຍນອກ. ສະພາບເສດຖະກິດສະໄຫມອານາຈັກລານຊາງສືບຕໍຂະຫຍາຍຕົວ (1481 - 1540) ການຄາ ແລະ ຄັງຫຼວງໄປຄຽງຄກັບການ ຂະຫຍາຍທາງດານກະສິກາລຽງສັດ ແລະ ຫັດຖະກາອື່ນໆນັ້ນ ວຽກງານການຄາຂາຍແມນໄດເປນປດໃຈທີ່ສາຄັນ, ຊຸກຍໃຫການຜະລິດ ຂະຫຍາຍຕົວ, ນາລາຍໄດມາ ສຄອບຄົວ ແລະ ຄັງຫລວງ ຂອງປະເທດບໍວາໃນອາດີດກໍຄືປະຈບັນ ສະນັ້ນວຽກງານແລກປຽນຊື້ຂາຍ ໃນ ສະໄຫມສັດຕະວັດທີ XVII ໃນສະໄຫມການປກຄອງຂອງເຈົ້າສລິຍະວົງສາ ທາມິກະລາດ, ໄດມີຄວາມກາວຫນາຄືກັບວຽກງານອື່ນໆ. ພວກຊາວນາ, ຊາວສວນ ໄດມີສິດເສລີພາບ ແລະ ກາລະໂອກາດສາງສາການຄາຂາຍເວລານັ້ນ. ໄປຄຽງຄກັບການຄາຂາຍເອກະຊົນ (ປະຊາຊົນທົວໄປ) ແລະ ການຄາຂາຍຂອງຫລວງ ຄືເຈົ້າສັກດີນາ. ແລວການຄາຂອງເອກະຊົນ ແມນຢໃຕການຄມຄອງຂອງສັກດີນາບົນ ພື້ນຖານລະບຽບກົດຫມາຍກຽວກັບການຊື້ຂາຍ, ສິນຄາທີ່ນາມາແລກປຽນຊື້ຂາຍກໍແມນອາຫານການກິນ, ເຄື່ອງຫັດຖະກາ, ເຄືອງປາ ຂອງດົງຕາງໆ ເວລານີ້ໄດຈັດຕັ້ງໃຫມີພະແນກ ຄັງຫລວງ ຫລື ເອີ້ນວາ ຣາຊາໂກດ, ພະແນກນີ້ ມີຫນາທີ່ຄມຄອງທັງຫມົດຊັບສົມບັດຂອງ ອານາຈັກ. ລາຍໄດແມນມາຈາກການຊັກຄາສິນຄາເອີ້ນວາ " ງວດ " ເປນເງິນສົດ ຫຼື ເປນວັດຖຸ, ຄາຈອດເຮືອສິນຄາ, ຄາທາ ຕົວຢາງ: ຜາມັດຫນຶ່ງຂາຍໃນລາຄາ 10,000 ຄາ, ເກັບຄາທາ 1,000 ຄາ ຫລື ຜາຮາຫນຶ່ງການົດໃຫຂາຍ 1,000 ຄາ ເກັບຄາທາ 100 ຄາ

ຫມາຍວາຊັກຄາ 10 ສວນຮອຍເທົານັ້ນ, ນອກຈາກນັ້ນ ຍັງມີລາຍໄດຈາກການເຊົາດິນປກຝງ, ລາຍໄດຈາກການເກັບສວຍ, ລາຍໄດ ຈາກການປບໄຫມຜຝາຝນລະບຽບກົດຫມາຍ. ໄປຄຽງຄກັນກໍມີ ພະແນກຈາຫນາຍຂອງຫລວງ, ພະແນກນີ້ມີຫນາທີ່ຈາຍຊັບສົມບັດຂອງຫຼວງທັງເປນເງິນສົດ ແລະ ວັດຖຸ, ຕາມ ການສັງຈາຍຂອງກົມທາສັງມາໃຫ, ມີຫນາທີ່ຄມຄອງສິນ ຄາຂາອອກ - ຂາເຂົ້າ ແລະ ມີຫນາທີ່ແລກປຽນສິນຄາຕາມຄາສັງຂອງກົມທາ. ສະພາບການດັງກາວໄດແກຍາວມາຫລາຍສັດຕະວັດ. ອານາຈັກລາວລານຊາງ ຈຶ່ງມີການຫັນປຽນຕາມການເວລາທີ່ຫມນວຽນປຽນ ໄປເລື້ອຍຈົນເຖິງສັດຕະວັດທີ 19 ເມື່ອພວກຝະລັງເຂົ້າມາຮກຮານອານາຈັກລານຊາງຈຶ່ງຄອຍໆມີການປຽນແປງຈະແຈງຫລາຍປະການ ດັງນີ້: II. ສະໄຫມປະເທດເຮາົຕກົເປນເມອືງຂນຶ້ຂອງຝລງັເສດ ຫລ ືເວາົ້ຢາງຫນງຶ່ແມນສະໄຫມທປີ່ະຊາຊນົເຮາົ ທາການຕສໍ ກບັພວກລາເມອືງຂນິຶ້ແບບເກາົ ໄລຍະບທໍນັມເີງນິກບີຂອງລາວ (1893 - 1945)

   ເພື່ອເປນການຮັກສາລະບອບສັກດີນາໄວເປນເຄື່ອງມືຮັບໃຊໃຫແກການຮກຮານໃຫພວກລາເມືອງຂຶ້ນແບບເກົາຄື ຈັກກະພັດຝລັງເສດ ໄດເຂົ້າມາຮກຮານ ແລະ ປກຄອງລາວ ຫວັງເອົາລາວ ເປນຫົວເມືອງຂຶ້ນ ໂດຍການເທີດທນໄວລາດຊະບັນລັງ ແລະ ເຈົ້າຊີວິດລາວເປນ ສາກບັງຫນາໃຫແກການຮກຮານຂອງພວກເຂົາ. ໃຫຄົງຢກັບແອກຄອບຄອງຂອງຝລັງເສດພວກລາເມືອງຂຶ້ນຝລັງເສດ ໄດນາເອົາເງິນກີບ ອິນດຈີນ ຊຶ່ງພວກເຂົາ ໄດພິມອອກເປນເງິນເຈຍ ແລະ ເປນໂລຫະເຊັນ: ເງິນກີບຫົວຫນາມ, ເງິນອັດ, ເງິນບີ້ ມາຈາຫນາຍ ແລະ ໝນວຽນຢໃນປະເທດລາວເຮົາ. ນັບແຕປ 1893 ເປນຕົ້ນມາ ເງິນກີບອິນດຈີນນີ້ ແມນໃຊຢທັງສາມປະເທດຄື ລາວ, ຫວຽດ, ຂະເຫມນ. ໃຫມີຄວາມ ສະດວກສະບາຍໃນການລຽງເກືອກອງທະຫານ ແລະ ອານາດການປກຄອງ, ເວລານີ້ເສດຖະກິດມີການຂະຫຍາຍຕົວແດ ມີ ການແລກປຽນຊື້ຂາຍກັນລະຫວາງຜຜະລິດ ແລະ ຜຊົມໃຊ. ຊຶ່ງລາຍຮັບດານງົບປະມານເວລານັ້ນຕົ້ນຕໍແມນໄດມາຈາກການເກັບເກນ ພາສີອາກອນເຊິ່ງມີບາງຕົວເລກ ດັງນີ້:    - 1896 : 142.770 ກີບ     - 1897 : 182.384 ກີບ    - 1898 : 189.522 ກີບ    - 1899 : 201.409 ກີບ     - 1900 : 256.457 ກີບ      ໃນລາຍຮັບດັງກາວນີ້ແມນໄດຈາກອາກອນການຂາຍຢາຝນເຖິງ 30 - 40 % ຂອງລາຍໄດທັງຫມົດ. ເວົ້າລວມແລວເວລານີ້ປະເທດ ເຮົາກໍຍັງບໍທັນມີທະນາຄານ, ມີແຕຄັງເງິນເທົານັ້ນ.

III. ສະໄຫມທປີ່ະເທດເຮາົ ແລະ ປະຊາຊນົເຮາົລກຂນຶ້ຕສໍຕານກັບການຮກຮານຂອງພວກລາເມອືງຂນຶ້ແບບເກາົ ແລະ ແບບໃຫມຄື: ຈກັກະພດັອາເມລກິາ - ລກມື. (1945 - 1975) ເລີ້ມມກີານຈດັຕງັ້ທະນາຄານແຫງຊາດລາວ ຂອງຣາດ ຊະອານາຈກັລາວ. 1. ໄລຍະແຕປ (1945 - 1975)